پرسش: اساتید و دانشجویان در صورتی که کمتر از ده روز در محل تحصیل و خوابگاه می مانند، تکلیف نماز و روزه شان چیست؟
امام خمینی (ره): نماز شکسته است و روزه شان صحیح نیست.
آیات عظام بهجت، فاضل، صافی، نوری: اساتید و دانشجویان اگر در کمتر از ده روز حداقل یک بار بین وطن و دانشگاه رفت و آمد داشته باشند و این وضعیت تا مدتی ادامه داشته باشد به طوری که نزد عرف سفر کار آنان شمرده شود نماز ایشان در محل تحصیل و بین راه تمام و روزه ایشان صحیح است.
تبصره1 : آیت الله صافی مدت لازم برای صدق شغل سفر را حداقل چهار ماه رفت و آمد می داند.
تبصره2 : تمامی دانشجویان و اساتید مذکور، هرگاه بیش از ده روز در وطن خود بمانند، در اولین مسافرت به محل درس و تدریس، باید نماز را شکسته بخوانند و روزه نگیرند. اما پس از رفت و برگشت میان وطن و محل تحصیل، به وظیفه خود مانند کثیر السفر عمل کنند و نماز را کامل بخوانند و روزه را بگیرند.
تبصره3 : به فتوای آیت الله بهجت، سفر اول با طی مسیر هشت فرسخ، تحقق می یابد. از این رو اگر فاصله محل تحصیل محل درس و تدریس از وطن، بیش از هشت فرسخ باشد، در همان اولین مسافرت نیز نمازشان در محل تحصیل،کامل و روزه صحیح است.
آیت الله تبریزی: دانشجو اگر در مدت کمتر از ده روز بین وطن و دانشگاه رفت و آمد کند، باید احتیاط کند، یعنی نماز را تمام و شکسته بخواند و اگر روزه گرفت، صحیح است و قضا ندارد. استاد اگر هر هفته برای تدریس به حد مسافت شرعی مسافرت می کند - چنانچه مدت تدریس، دو ماه یا زیادتر باشد- باید نماز را تمام بخواند و روزه بگیرد.
تبصره: با توجه به اینکه آیت الله تبریزی در این مسئله احتیاط واجب دارند، مقلدان ایشان می توانند در این مسئله به فتوای مرجع تقلید مساوی و یا اعلم بعدی رجوع کنند و نمازشان را تمام بخوانند و روزه بگیرند.
آیت الله سیستانی: اگر زمان تحصیل و تدریس اساتید و دانشجویان حداقل دو سال ادامه داشته باشد و در آنجا مستقر شوند (اگرچه در هفته دو شبانه روز کامل باشد و به آنان مسافر گفته نشود) آنجا در حکم وطن است و باید نمازشان را در محل تحصیل تمام بخوانند و روزه را بگیرند. اگر اساتید و دانشجویان در هفته حداقل سه روز بیش از مسافت شرعی رفت و آمد کنند و یا در سفر باشند و این برنامه برای مدتی (به طور مثال شش ماه در یک سال و یا حداقل سه ماه در چند سال تحصیلی) ادامه یابد، کثیرالسفر محسوب می شوند و نماز ایشان در محل تحصیل و بین راه تمام و روزه شان صحیح است.
تبصره1 : در هر دو صورت اگر در ماه اول قصد اقامت ده روز نکنند باید احتیاط نمایند یعنی نمازشان را هم تمام و هم شکسته بخوانند و روزه را هم بگیرند و هم قضا نمایند.
تبصره2 : با توجه به اینکه آیت الله سیستانی رجوع به مرجع تقلید مساوی را جایز می داند، مقلدان ایشان می توانند در این مساله به مرجع مساوی دیگر مراجعه کنند که نماز را کامل و روزه را صحیح می داند.
آیت الله خامنه ای: اساتید و دانشجویان بورسیه و مامور به تحصیل که دارای حقوق دریافتی می باشند، اگر در کمتر از ده روز حداقل یک بار بین وطن و دانشگاه رفت و آمد داشته باشند، نمازشان در محل تحصیل و بین راه تمام و روزه شان صحیح است.
تبصره: اما سایر دانشجویان که در شهر دیگری تحصیل می کنند بنابر احتیاط واجب نماز را جمع (هم تمام و هم شکسته) بخوانند، همچنین روزه را در سفر بگیرند و در وطن نیز قضا کنند؛ (البته در این احتیاط واجب دانشجویان می توانند به فتوای مجتهد دیگر که دارای شرایط رجوع است و نماز را کامل و روزه را صحیح می داند، عمل نمایند.)
آیت الله مکارم: اساتید و دانشجویان اگر برای مدت قابل ملاحظه ای _ مثلاً یک سال یا بیشتر_ در محل تحصیل یا تدریس بمانند، آن محل در حکم وطن و نماز و روزه شان تمام می باشد و ماندن ده روز پی در پی شرط نیست.
کسانی که همه روزه یا حداقل سه روز در هفته به محل تحصیل یا تدریس می روند یعنی صبح به محل تحصیل یا تدریس می روند و عصر باز می گردند و این کار مدتی ادامه می یابد، کثیر السفر محسوب می شوند و نماز و روزه شان در آن محل و به هنگام رفت و برگشت، تمام است.
آیت الله وحید: اگر در هفته حداقل چهار روز بین وطن و دانشگاه رفت و آمد کند و این کار برای مدت یک سال یا بیشتر ادامه یابد، آنجا در حکم وطن است و نماز در آنجا تمام و روزه صحیح است و در بین راه باید احتیاط کند؛ یعنی نماز را تمام و شکسته بخواند و روزه بگیرد و قضای آنرا نیز به جا آورد و اگر رفت و آمد سه روز باشد، در این مورد نیز باید احتیاط کند.
منبع: دفاتر مراجع و توضیح المسائل مراجع